In Türkü the sound /q/ (/g/ as in girl in English) as the coda (last sound of syllable) turns into /ğ/ or /x/ (/kh/).
Türkü’də /q/ səsi hecanın sonunda gələrsə /ğ/ vəya /x/ səsinə çevrilər.
. /a/: as in are in English
. /q/: as /g/ in girl in English
. /ğ/: as /R/ sound in French
Ağ0–: (bare infinitive) [continuant structure] (conceptual signification: masculine higher rise)
(fel kökü) [qatmar quruluş] (andırısı: erkək insan yüksəlişi)
Ağmaq:
(infinitive) to go higher, ascend, rise
(məsdər) yüksəlmək, göyə/yuxarıya qalxmaq عروج
| ağ-
sound-signify:/səs-andırım:
original meaning: [the act of] some phenomenon down going up, or rising [in the air] ilkin məna: aşağıdakı bir fenomenin göyə qalxma olayı
. Look (Bax) ? Yağmaq ≠ Ağmaq |
Ağ1:
(adjective) second priority in a dual concept (also look: Ağ2: white)
[First priority is with the concept of qara/qərə/qəra (black) because it relates to night. (“Night” is black and prior.) The second priority is with the concept of ağ (white) because it relates to “day” and “day” follows “night”.
(sifət) qoşalıqda ikinci öndəlikli (Ağ2–ə də bax!)
[Birinci öndəlik qara/qərə/qəra qavramı ilə dir. Qara gecə ilə bağlı dır; gecə isə günüzə nisbət öndəlikli dir.
“Ağ” qavramı günüz’lə baglı dır.Ona görə də,ikinci öndəlikli sanılır çünki günüz gecənin ardıyca gəlir.]
Look (Bax) ? Qərə (qara) ≠ Ağ
Ağ2: (adjective) (sifət) white
Ağa: (noun) (isim) gentleman
| ağa:
sound-signify:/səs-andırım:
original meaning: the man on ascending ilkin məna: göyə yüksələn kişi |
‘Aγία (hagia/agia) in Greek, and consequently, hagia (in English), حاجی/حاجیه [haji/hajia] (in Arabic) are from this source.
Yunanca’da ‘Aγία (hagia/agia) [“müqəddəs” mənasında], eləcə də oradan İngiliscə‘yə getmiş hagia (hacia), və Ərəbcə حاجی/حاجیه haci/haciyə bu gözədən dirlər.
Ağac: (noun) tree
| ağac:
sound-signify: səs-andırım:
original meaning: the one which ascends [but] bound |
Ağarmaq: (verb) to get white, to brighten
| ağar-
sound-signify:/səs-andırım: ağ: white r: active/action, motion, dynamic, working (işləm, hərəkətli, aktiv, dinamic) ar: make active, put into force (ifalandırma, işə salma)
original meaning: change into white ilkin məna: ağa çevrilmə
Compare (Tutuşdur) ? Qaralmaq [qara + al + …] ≠ Ağarma [ağ + ar + …] Compare: qaral- (transform into black [because, /l/= trans]) ağar- (actively change into white [because, /r/= dynamicity, action]) Changing into qara (black) is a transformation but changing into ağ is getting active/dynamic) Tutuşdur: qaralmaq (qaraya intiqal [/l/-ə görə] ama ağarmaq (ağa aktivlənmə [/r/= olay]) Qaraya çevrilmə bir formadan başqasına çevrilmək dir ancaq ağa çevrilmək olaylanma, dinamiklənmə demək dir. |
Ağlamaq: (shifted into verb: ağ + la) to cry, weep (masculine action)
(ağ + la = ağla-) kişinin (erkək insanın) ağlaması
| ağla-
sound-signify/səs-andırım ağ: higher masculine state/position (ulu kişilik bir hal/məqam) -la-: transfer into [noun into verb] (intiqllandıran [ismi felə])
original meaning: ağla- = to transfer to heavenly mood of males (Look ? Bozlamaq: maternal/womanly weeping) ilkin məna: ağlama = kişinin ulu bir hala intiqllanması/düşməsi (Bax ? Bozlamaq: anaların/qadınların ağlaması) |
Ağnamaq [Ağnımaq]: (self-transitive verb) to collapse (öz-təəddili fel)
| ağnı-
sound-signify/səs-andırım: ağ: higher state/position (yüksək məqam) -na/nı: self-transferring from height (yuxarıdan özlügə intiqllanma)
original meaning: higher [one] which gets/comes into itself ilkin məna: [Birisinin] ucalıqdan özlügünə çökməsi |
Ağır: (adjective) heavy (sifət)
| ağır
sound-signify/səs-andırım: ağ: higher state/position (yüksək məqam) ı: downward (aşağıya) r: active (aktiv)
original meaning: higher one which is downwardly active. ilkin məna: yuxarıdan aşağıya sarı aktiv olan |
Ağrı1: (noun) well-known mount in Turkey (isim) Türkiyə’də adlım bir dağ adı (Ağrı dağı)
| ağrı
sound-signify/səs-andırım: ağ: higher state/position, ascend (yüksək məqam) rı: actively come-down, manifestation (aşağıya cilvələnmə, təzahür)
original meaning: manifestation site of ascension ilkin məna: yüksək məqamın təzahür yeri |
Ağrı2: (noun) pain (isim)
| ağrı
sound-signify/səs-andırım: ağ: higher state/position, ascend (yüksək məqam) rı: actively come-down, manifestation (aşağıya cilvələnmə, təzahür)
original meaning: manifestation of higher sense Based on sound-signify, it seems that pain has originally been related to some kind of higher and heavenly sufferings. We can simply find the relation between sufferings and ascension. (compare Ağrı2 to Ağrı1.) If we just imagine in those very very old days (tens of thousands years ago) how man has suffered those painful climbings up the tough mountains to reach the sky we can understand the origin of religious manly sufferings for spiritual promotion or painful ascension. We can chase it much later in religious events.
ilkin məna: yüksək halın təzahürü) Səs-andırım əsasında, bəlli olur ki, ağrı ulu bir yüksəkligin vəya yüksəlişin təzahürü dir. Sadəcə yüksəliş’lə əzab çəkmənin arasında olan ilgini sezə bilərik. (tutuşdur: Ağrı2 ilə Ağrı1.) Yalnız onlar min il bundan irəli iraq iraq o keşmişlərdə kişi insanın göylərə çatma qəsdi’lə uca dağlara nə çətinliklə dırmaşmasını təsvir edəriksə ağrı’la kişilərin mənəvi yüksəlişin, eləcə də, ağlamanın ortaq gözəsini sezə bilərik. Ondan bəri bu cığırın izini dini hadisələrdə də seçə bilərik. |
|
continuant structure qatmar quruluş |
discontinuant structure qatmaz quruluş |
| agrı- (to hurt)
verb (fel) |
ağrı (pain)
noun (isim) |
Ağrınmaq: (self-transitive verb) to feel lazy to manage doing something (öz-təəddili fel)
| Ağrın-
sound-signify/səs-andırım: ağ: higher state/position (yüksək məqam) r: active (aktiv) ı: downward (aşağıya) n: selfness, essence (özlük, vücud)
original meaning: higher defeating pressure on oneself ilkin məna: yuxarıdan özlügə güc gələn təzyiq |
Ağrıtmaq: (transitive verb) to make some part of body painful (mütəəddi fel)
| Ağrıt-
sound-signify/səs-andırım: ağ: higher state/position (yüksək məqam) r: active (aktiv) ı: downward (aşağıya) t: otherness, (özgə vücud)
original meaning: higher defeating pressure on otherness ilkin məna: özgə güc gələn təzyiq |
Ağaz: (noun) start, beginning, opening (mostly used in Persian literature) (isim) başlanış, açılma
| ağaz
sound-signify/səs-andırım: ağ: higher state/position (yüksək məqam) a: up threre (yuxarıda) z: fixed (sabit)
original meaning: opening of higher state ilkin məna: yüksək bir məqamın açılışı/başlanışı |
Ağız: (noun) mouth, opening (isim)
| ağız
sound-signify/səs-andırım: ağ: higher state/position (yüksək məqam) ı: down threre (aşağıda) z: fixed (sabit)
original meaning: higher state opening downward ilkin məna: yüksək məqamın aşağıya açılışı |